АЛК+ өкпенің ұсақ жасушалы емес обыры

Ауру туралы

Анапластикалық лимфома киназасы (АЛК) — бұл бірнеше ісік түрлерінде қалыптан тыс экспрессиялануы мүмкін тирозинкиназа түрі.

Өкпенің ұсақ жасушалы емес обыры (ӨҰЖЕО)

ӨҰЖЕО ісіктерінің 3-5^% ALK генінің 2-хромосомадағы локусын қамтитын хромосомалық транслокациялар байқалады^1,2.

ӨҰЖЕО-да ең жиі кездесетін ALK транслокациясы тікенді терілілердің микротүтікшелеріне ұқсас 4-ақуыз (EML4) генінің 5’-соңын ALK генінің 3’-соңымен қосады, бұл жаңа EML4-ALK біріктірілген онкогенінің түзілуіне әкеледі³.

Бұл біріктірілген онкоген in vitro да, in vivo да трансформациялана алады және ӨҰЖЕО-ның жеке клиникалық-патологиялық топшасын құрайды.

EML4-ALK біріктірілген (немесе "фьюжн") онкогенінің құрылымы⁴

CC — coiled-coil (спираль-тәрізді) домен; WD — триптофан және аспарагин қышқылының қайталанған тізбегі; TM — трансмембраналық домен.

Жайылған/метастатикалық/рецидивті ӨҰЖЕО бар жаңа диагностикаланған науқастарда ALK генінің транслокацияларын анықтау өте маңызды, себебі бұл онкогеннің болуы ем жүргізу тактикасын таңдауға әсер етеді.

ALK-ның біріктірілуінен пайда болған онкогендер немесе оның варианттары бар ісіктер белгілі бір клиникалық ерекшеліктерге ие, оларға мыналар жатады:

Темекі шегу тәжірибесінің болмауы немесе өте аз мөлшерде шегу;

Ерте жаста болуы

Бұл «типтік ерекшеліктер» ӨҰЖЕО-дағы ALK транслокациясын анықтау үшін міндетті критерийлер болып табылмайды.

ӨҰЖЕО кезінде бұл біріктірілу геніне тестілеуді жүргізу маңызды, өйткені «АЛК-оң» ісіктер (яғни, ALK транслокациясы/біріктірілген ақуызы бар ісіктер) АЛК-ға бағытталған тежегіштер терапиясына өте жақсы жауап береді³.

Клиникалық-патологиялық ерекшеліктер

Аурудың басталу жасы

Өкпенің АЛК-оң қатерлі ісігі бар науқастардың диагноз қойылған жасы, әдетте, таралған ӨҰЖЕО бар жалпы науқастар популяциясымен салыстырғанда төмен болады^5,6.

Айта кету керек, ALK транслокацияларымен байланысты болған басқа да обыр түрлері, мысалы, нуклеофосмин гені қосылған (NPM-ALK) ірі жасушалы анапластикалық лимфома да, жас жастағы науқастарда кездеседі және, іс жүзінде, көбіне балалар мен жастарда анықталады⁶.

Темекі шегу тарихы

ӨҰЖЕО науқастарындағы ALK біріктірілген онкогені әдетте, бірақ міндетті түрде емес, темекі шегудің болмауымен немесе өте аз мөлшерімен (пачка-жасы <10 жыл) байланысты^3,5,6.

Гистология

ALK біріктірілген онкогені бар өкпе ісіктерінің көпшілігі аденокарцинома болып табылады.

ALK транслокациясы жалпақ жасушалы карцинома жағдайында да сипатталған, бірақ бұл өте сирек кездеседі^7,8.

Аденокарциноманың спецификалық түріне келсек, кейбір зерттеулерде АЛК-оң ісіктерде сақина тәрізді (signet ring) жасушалар EGFR мутациясы бар немесе жабайы типті ісіктерге қарағанда жиі кездесетіні айтылады⁹.

Дереккөздер:

Chevallier M, Borgeaud M, Addeo A, Friedlaender A. Oncogenic driver mutations in non-small cell lung cancer: Past, present and future. World J Clin Oncol. 2021;12(4):217-237. doi:10.5306/wjco.v12.i4.217.
Pikor LA, Ramnarine VR, Lam S, Lam WL. Genetic alterations defining NSCLC subtypes and their therapeutic implications. Lung Cancer. 2013;82(2):179‑189. doi:10.1016/j.lungcan.2013.07.025.
Shaw AT, Solomon B. Targeting anaplastic lymphoma kinase in lung cancer. Clin Cancer Res. 2011;17(8):2081‑2086. doi:10.1158/1078‑0432.CCR‑10‑159.
Mano H. The EML4-ALK oncogene: targeting an essential growth driver in human cancer. Proc Jpn Acad Ser B Phys Biol Sci. 2015;91(5):193-201. doi:10.2183/pjab.91.193.
Shaw AT, Yeap BY, Mino-Kenudson M, et al. Clinical features and outcome of patients with non-small-cell lung cancer who harbor EML4-ALK. J Clin Oncol. 2009;27(26):4247-4253. doi:10.1200/JCO.2009.22.6993.
Werner MT, Zhao C, Zhang Q, Wasik MA. Nucleophosmin-anaplastic lymphoma kinase: the ultimate oncogene and therapeutic target. Blood. 2017;129(7):823-831. doi:10.1182/blood‑2016‑05‑717793.
Boland JM, Erdogan S, Vasmatzis G, et al. Anaplastic lymphoma kinase immunoreactivity correlates with ALK gene rearrangement and transcriptional up-regulation in non-small cell lung carcinomas. Hum Pathol. 2009;40(8):1152-1158. doi:10.1016/j.humpath.2009.01.012.
Inamura K, Takeuchi K, Togashi Y, et al. EML4-ALK fusion is linked to histological characteristics in a subset of lung cancers. J Thorac Oncol. 2008;3(1):13-17. doi:10.1097/JTO.0b013e31815e8b60.
Rodig SJ, Mino-Kenudson M, Dacic S, et al. Unique clinicopathologic features characterize ALK-rearranged lung adenocarcinoma in the western population [published correction appears in Clin Cancer Res. 2009 Nov 15;15(22):7110]. Clin Cancer Res. 2009;15(16):5216‑5223. doi:10.1158/1078‑0432.CCR‑09‑0802.

VV-MEDMAT-127125
2025 жыл, қазан айы